Lesbrief 1
NIVEAU: ALLEN

Klassikale opdrachten met voorvertoning documentaire

Themawoorden

Nederlands-Indië
Koloniaal verleden
Tweede Wereldoorlog
Japanse bezettingsjaren
Migratie
Doorwerking (oorlogs)verleden
Naoorlogse generaties
Familiegeschiedenis



 

Leerdoelen - De leerling

  • Maakt kennis met de naoorlogse generaties die roots hebben in het voormalige Nederlands-Indië. 

  • Krijgt meer inzicht wat mensen in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben moeten doorstaan.

  • Krijgt meer inzicht in de impact van de Japanse bezettingsjaren en de jaren die volgden op de zogenoemde bevrijding op 15 augustus 1945.

  • Komt meer te weten over hoe (oorlogs)trauma's bij naoorlogse generaties kunnen doorwerken.

Introductie

De documentaire kan ingezet worden bij een klassikale Geschiedenisles over de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en de onafhankelijkheidsstrijd (1942-1949), bij Nederlands voor de literatuurlijst en bij Burgerschap en/of Mens en Maatschappij bij lessen over identiteit, vrijheid en leven in een democratische rechtsstaat met oog voor de grondwet.

Oorlogen zijn van allen tijden. Ook in de 21e eeuw groeien mensen op in oorlogssituaties. Met de oorlog tussen Rusland en Oekraïne komt het ook in Europa opeens heel dichtbij.

Na twee jaar oorlog, in februari 2024 al 730 dagen, zijn tienduizenden doden en slachtoffers gevallen, groeien er in Oekraïne weer generaties getraumatiseerde mensen op en is er nog steeds geen uitzicht op vrede. Ook in andere delen van de wereld zijn er veel landen waar oorlogsconflicten zijn, waardoor er nog steeds grote groepen migranten op zoek zijn naar een veilige leefomgeving. 

Na de Duitse inval in Nederland op 10 mei 1940 nam de oorlogsdreiging in Zuidoost-Azië verder toe. Na de Japanse verrassingsaanval op 7 december 1941 op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor (Hawaii, Verenigde Staten van Amerika), verklaarde Nederland op 8 december Japan de oorlog. Vanaf 8 maart 1942 tot 15 augustus 1945 werd de Nederlandse kolonie Nederlands-Indië door Japan bezet.




Voorbereiding voor de leerling en de docent

  • Bekijk klassikaal de trailer.
  • Lees de bijlage even voorstellen en maak kennis met alle 12 geïnterviewde personen.
  • Bespreek klassikaal het volgende: waar sluit dit onderwerp op aan?
  • Schrijf in het kort wat je geleerd hebt over Nederlands-Indië. Gebruik hierbij steekwoorden. Bespreek daarna klassikaal de antwoorden.
  • TIP voor de docent: Bekijk eventueel tijdens een extra lesuur eerst de documentaire Ooggetuigen vertellen. De Tweede Wereldoorlog in Indonesië en de onafhankelijkheidsstrijd 1942-1949 (45 min.).  
  • Bekijk de documentaire Stemmen van naoorlogse generaties. (82 min.).

Trailer

Voorlopig kan een link met wachtwoord door scholen worden aangevraagd via het contactformulier van deze website. Vermeld in het bericht uw school, klas en e-mailadres.

Vraag wachtwoord aan

Opdracht

Bespreek klassikaal de volgende vragen

  • Wat vond je van de documentaire?
    Leg uit in minimaal vier zinnen.

  • Vind je het een interessant of zinvol onderwerp? Licht je antwoord toe.

  • Welke thema’s komen naar voren? Noem er minimaal vier die met het vak Geschiedenis te maken hebben. Noem er minimaal drie die met het vak Mens en Maatschappij of Burgerschap te maken hebben.


  • Welke nieuwe kennis of inzichten heb je opgedaan? Noem er minimaal drie.

  • Heb je weleens een boek van één van deze schrijvers gelezen? Zo ja, welk boek? Wat heb je ervan geleerd of onthouden?

  • Denk je dat kunst, zoals boeken en poëzie, kan bijdragen om verhalen te delen of emoties te verwerken? Licht je antwoord toe.

  • Raakt dit onderwerp je of voel je herkenning vanuit je eigen achtergrond of familiegeschiedenis? Licht je antwoord toe.

  • Een oorlogstrauma kan generatieslang van generatie op generatie worden overgedragen. Heeft één van jouw voorouders een oorlog meegemaakt? En zo ja, denk je dat er een oorlogstrauma wordt overgedragen? Zo ja, wat kan je daarover vertellen en waar merk je dat aan?

  • Schrijf de volgende stellingen op het schoolbord. Steek je hand op als je het ermee eens bent en licht toe waarom je voor de stelling bent.  Laat daarna de anderen aan het woord die toelichten waarom zij tegen de stelling zijn.

- Je moet het verleden laten rusten en vooruitkijken.

- Jonge kinderen kunnen zich niets herinneren van hun eerste levensjaren, dus kunnen geen klachten krijgen (denk aan oorlogservaringen, migratie/vluchten of onderdrukking).

- Ik wil dat mijn kinderen een gelukkige jeugd hebben dus ik vertel hen niets over vroegere (oorlogs)verschrikkingen die mijn familie heeft moeten doorstaan. 


  • Bedenk een andere titel die je goed vindt passen.
    • Op de kaart zie je Europa en als je goed kijkt, zie je ook Nederland.
      Het rode gedeelte is Nederlands-Indië. Wat valt je op?